Το πηγάδι.

Το πηγάδι: πολλά σπίτια είχαν το πηγάδι τους και θεωρούνταν προνομιούχα, ιδίως στα χωριά που το νερό ήταν λιγοστό ή οι πηγές ύδρευσης βρίσκονταν σε μακρινές αποστάσεις. Ήταν χτισμένα με λιθοδομή, που βγαίνει στην επιφάνεια του εδάφους. Για προστασία, το μεγαλύτερο ποσοστό των πηγαδιών είχε τη λιθοδομή ασβεστόχτιστη, μισό και πλέον μέτρο πάνω από την επιφάνεια του εδάφους. Το νερό έβγαινε με βαρούλκο, ξύλινο ή σιδερένιο «καρέλι». Σε αυτό δενόταν η τριχιά (από μαλλί γίδινο), το καναβίδι το χοντρό ή η αλυσίδα, που με τη σειρά τους κρατούσαν το βεδούρι ή τον κουβά. Τα πηγάδια σκεπάζονταν με ξύλα ή χοντρές λαμαρίνες και είχαν τη δική τους ζωή.

       Ο τόπος, πού «θα έβγαινε» το πηγάδι (θα εξορυσσόταν) δήλωνε μόνος την παρουσία του με αλάνθαστα σημάδια:

• Μικρή πηγή στην επιφάνεια ακόμα και το καλοκαίρι. Φυτρωμένα βούρλα, ψαθιά, καλάμια κι άλλα φυτά με ιδιαίτερη προτίμηση στο νερό (πλατάνια, ιτιές).
• Ακόμα η μορφολογία του εδάφους, που έκανε φανερή την παρουσία υπόγειας φλέβας νερού (χαντάκια, γύρω λόφοι, υπερκείμενο βουνό). Ακολουθούσαν οι ειδικοί στο «βγάλσιμο» του πηγαδιού με όλα τους τα σύνεργα: τσαπιά, φτυάρια, κασμάδες, παραμίνες, βαριές και σφυριά, ζεμπίλια, δοκάρια, τριχιές, βαρούλκα.
  
      Και όπως η εκλογή της τοποθεσίας του πηγαδιού είχε μεγάλη σημασία για τη διαρκή παρουσία άφθονου και υγιεινού νερού, έτσι και η εξόρυξη του πηγαδιού ήθελε τέχνη ξεχωριστή για καλή υποστύλωση των τοιχωμάτων του κατακόρυφου κυλίνδρου - που όλο και βάθαινε στο χώμα - τη μεταφορά των μπαζών, το κυκλικό χτίσιμο με την κουβαλητή, πελεκημένη, ασβεστόπετρα πάνω σε στέρεο υπέδαφος, την απομάκρυνση του λασπόνερου, τη διαρκή και προσεκτική επιτήρηση της κατασκευής για να προλάβουν το ατύχημα από ξαφνική κατάρρευση των τοιχωμάτων, το ανέβασμα της σκαλωσιάς, ως την κορυφή. Την όμορφη παρουσία του πηγαδιού πάνω από τη γη.

      Μέχρι να βγάλουν το γάργαρο νερό από ένα βάθος δεκάδων μέτρων, η αγωνία της προσμονής έφτανε στο κατακόρυφο και δίκιο είχαν να χαίρονται μάστοροι και μαθητάδες και νοικοκυραίοι, που οπωσδήποτε φρόντιζαν να «στοιχειώσουν» το πηγάδι τους στο θεμελίωμα, για να μένει στην αιωνιότητα και να ξεδιψάει δροσίζοντας ανθρώπους και ζωντανά, λουλούδια και λαχανικά.
    Με το πέρασμα του καιρού, το πηγάδι γινόταν κέντρο κοινωνικής ζωής. Δίνοντας το δροσερό και πολύτιμο αγαθό του, μάθαινε τα μυστικά του σπιτιού, της γειτονιάς και της παραπέρα ρούγας. Άκουγε ιστορίες και παραμύθια. Στο νερό του καθρεφτίζονταν τα μελλούμενα, που αποκαλύπτονταν σε ώρα κατάλληλη, την πρωτομαγιά. Βούταγε για δροσόλουτρο το φεγγάρι. Σε αυτό μπαινόβγαιναν δράκοι κι αερικά. Ο «ίσκιος» του σπιτιού εκεί έβρισκε καταφύγιο.

      Τα πηγάδια είχαν και τα «κοινά» μυστικά τους. Έπρεπε να σκεπάζονται. Να αντλείται το νερό συνεχώς με καθαρά αντικείμενα, να καθαρίζεται από καιρό σε καιρό, όταν το νερό λιγόστευε κι επέτρεπε. Κι ακόμα, ότι το δροσερότερο, χιονάτο, χωνευτικό, με ευχάριστη οσμή και γεύση νερό έχουν τα πηγάδια σε έδαφος πολύσπαστου, στερεοποιημένου αργίλου, σε έδαφος «φυσαλίδας», όταν φυσικά βρίσκονται σε διαρκή λειτουργία.

     Σήμερα που η χρήση των πηγαδιών δεν είναι απαραίτητη τα συναντάμε σαν διακοσμητικά στοιχεία στους κήπους των σπιτιών.

http://7gym-laris.lar.sch.gr/ergasies/ERGA/vryses.htm